Wędrówki po czeladzkich cmentarzach ciąg dalszy
Wyruszamy w drugą część naszej wędrówki po czeladzkich cmentarzach. Cmentarz komunalny zlokalizowany jest w północnej części miasta, tuż przy granicy z Wojkowicami . Cmentarz założono w 1980 r . i obecnie zajmuje on obszar o powierzchni 5,89 ha o kształcie nieregularnego pięcioboku .
 

Nekropolia wyposażona jest w dom pogrzebowy- spełniający również funkcję kaplicy cmentarnej oraz zaplecze gospodarcze. Brama wjazdowa i furtka zlokalizowane są od strony wschodniej , przy ul. Wojkowickiej. Teren cmentarza podzielono na trzy główne kwatery poprzez wytyczenie przebiegu alei głównych biegnących równolegle do granicy północnej i południowej cmentarza  Aleje główne wysadzone są drzewami liściastymi oraz wydzielone od miejsc pochówku żywopłotami . Każda z kwater podzielona jest alejami poprzecznymi na pola pochówku.

 
kliknij aby powiększyćkliknij aby powiększyć

W pobliżu domu pogrzebowego, przy alei głównej zlokalizowano dwa kolumbaria. Kolumbaria wykonano w formie wydłużonych ścian z niszami usytuowanymi w trzech poziomach, dostępnymi od zewnątrz. Nisze zamknięte są płytami nagrobnymi z inskrypcjami. Przeznaczone one są do pochówku zmarłych po kremacji w urnach.                                                       
(Kolumbaria wywodzą się z czasów starożytnego Rzymu. Były to wówczas budowle naziemne lub częściowo zagłębione z grobami w niszach ściennych. Występowały one w Rzymie na przełomie I – III w. w formie kolistej lub czworobocznej ). W części południowej cmentarza wydzielono miejsce pochówku zmarłych niemowląt i małych dzieci.

kliknij aby powiększyć

Kwaterę południową przeznaczono na miejsca pochówku w grobowcach z niszami wykonanymi w dwóch poziomach . Kwaterę środkową przeznaczono na pochówek w z wykonaniem pomnika nagrobnego . Kwaterę północną przeznaczono na wykonanie nagrobków skromniejszych . Na dzień dzisiejszy cmentarz jest wykorzystywany w około 50 %. Właścicielem cmentarza jest gmina Czeladź , a administratorem wyłonionym w drodze przetargu jest Zakład Robót Komunalnych  Bud – Kom  Sp. c. mająca siedzibę w Czeladzi przy ul. Wojkowickiej .


Cmentarz choleryczny przy ul. Strzeleckiej

Wielu mieszkańców Czeladzi, szczególnie tych młodszych nie wie, że przy ul. Strzeleckiej znajduje się teren który służył mieszkańcom Czeladzi do pochówku ofiar epidemii. Prawdopodobnie z budową nowego kościoła Św. Stanisława B. M. wiąże się powstanie nowego cmentarza parafialnego w 1905 roku. Cmentarz ten w intencji założycieli był prawdopodobnie od chwili powstania,  przeznaczony do pochówku ofiar epidemii. Sugeruje to fakt istnienia drugiego cmentarza parafialnego przy ul. Nowopogońskiej założonego w 1750 roku i czynnego do chwili obecnej. Drugim faktem potwierdzającym tę hipotezę jest konieczność istnienia tego rodzaju nekropolii w mieście wielokrotnie dotykanym epidemiami tyfusu i cholery.

kliknij aby powięszyćkliknij aby powiększyć

Największe epidemie cholery miały miejsce w latach 1831 , 1852 , 1855-1857 , 1867 i 1894 , a tyfusu w latach 1847 – 1849 , 1877 i 1901-1902 . Trzecim czynnikiem wskazującym na trafność hipotezy jest niewielka powierzchnia nekropolii wynosząca 0,148 ha . W 1914 roku wybuchła kolejna epidemia cholery której ofiary zostały pogrzebane na tym cmentarzu doprowadziła do jego zamknięcia. Cmentarz w tamtych czasach był umiejscowiony na terenie niezamieszkałym i założony na planie nieregularnego prostokąta. Obecnie teren byłego cmentarza cholerycznego jest ogrodzony i zamknięty stalową bramą. Cała powierzchnia porośnięta jest trawą , krzewami oraz drzewami . Obiekty sepulkralne nie zachowały się. W 1992 roku staraniem władz miasta, z cmentarza usunięto chaszcze, uporządkowano teren oraz wykonano nowe stalowe ogrodzenie z bramą.

Cmentarz żydowski

Żydzi wspominają zmarłych w rocznice śmierci, kiedy to zapalają specjalne świece i odmawiają specjalną modlitwę lub tradycyjny kadisz . W  rocznice śmierci słynnych rabinów i cadyków umieszcza się na ich grobach karteczki z prośbami  do Boga. Cmentarze żydowskie mają charakterystyczny wygląd . Stoją na nich kamienne płyty – macewy . Wielkim uczonym i cadykom budowano na cmentarzu ohele. Pamięć zmarłych Żydzi czczą poprzez zapalanie na grobach świeczek i kładzenie kamieni. W tradycji żydowskiej światło symbolizuje duszę , a kamienie to prawdopodobnie pradawny zwyczaj oznaczania grobów na pustyni. Groby krewnych odwiedza się w rocznice ich śmierci lub w rocznicę zburzenia Świątyni,  która przypada na przełom lipca i sierpnia. Cmentarz jest dla Żydów miejscem świętym,a  ich religia uznaje zasadę nienaruszalności zwłok .

Również na terenie Czeladzi znajduje się cmentarz żydowski .Znajduje się on przy ul. Będzińskiej w pobliżu granicy z miastem Będzin .Cmentarz powstał w 1916 roku po powstaniu gminy żydowskiej w Czeladzi. Nekropolię podzielono na kilka części, wytyczając kwatery dla mężczyzn, kobiet i dzieci . Wejście na teren cmentarza stanowi brama zlokalizowana od strony zachodniej . Zmarłych z gminy czeladzkiej chowano w przedniej części cmentarza , a zmarłych z gminy będzińskiej w tylnej . W latach trzydziestych XX w. powierzchnię nekropolii powiększono do wielkości 1,6 ha.

Podczas II wojny światowej na cmentarzu grzebano ofiary nazistowskich represji . Po wojnie odbywały się już tutaj nieliczne pogrzeby . Ostatni  znany pochówek odbył się w 1948 roku. W okresie II wojny światowej cmentarz uległ dewastacji. Jednak największe zniszczeni notuje się w kolejnych latach . Wiele płyt zostało zniszczonych lub wykorzystanych na cele budowlane . W 1988 roku  cmentarz został uporządkowany. Wykonano ogrodzenie , ustawiono i odrestaurowano przewrócone macewy . Do dziś na terenie cmentarza zachowało się około 3200 nagrobków ustawionych w 88 rzędach w części męskiej i w 91 rzędach w części żeńskiej . Na macewach znajdują się inskrypcje w językach : hebrajskim , jidisz , polskim , niemieckim i esperanto .

Miejski Konserwator Zabytków
Ryszard Dobiega

Udostępnił - Maciek Jędrusik (Wydział Promocji Miasta) - 2009-10-29 11:33:18
Opublikował - Maciek Jędrusik (Wydział Promocji Miasta) - 2009-10-29 11:33:18
Zmienił - Maciek Jędrusik (Wydział Promocji Miasta) - 2009-10-29 13:19:05